Wzrost udziału w OZE w 2024 roku – czy rzeczywiście był on najwyższy w historii?

Dane wyraźnie wskazują na to, że udział OZE w krajowym miksie energetycznym osiągnął rekordowy poziom, tym stanowiąc niemal jedną trzecią całkowitej produkcji energii elektrycznej. Jest to wynik konsekwentnych inwestycji m.in. w farmy wiatrowe, fotowoltaikę oraz inne technologie odnawialne, które stopniowo zmieniają krajobraz energetyczny Polski. Mimo to, pytanie o rzeczywiste znaczenie tego wzrostu pozostaje cały czas otwarte. Jest ono szczególnie istotne w kontekście wyzwań związanych z adaptacją infrastruktury przesyłowej, stabilnością dostaw oraz tempem rozwoju w porównaniu z innymi państwami Unii Europejskiej. Analiza tych aspektów jest niezbędna dla oceny tego, czy wzrost ten rzeczywiście można uznać za przełomowy i zgodny z ambicjami klimatycznymi Polski.

Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii

Prawdą jest, że w 2024 roku Polska odnotowała znaczący wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w swoim krajowym miksie energetycznym, osiągając poziom w okolicach 29%. Jest to z całą pewnością historyczny wynik, który po raz pierwszy tak wyraźnie wskazuje na przejście w kierunku zrównoważonej energetyki. Równolegle odnotowano spadek znaczenia węgla w produkcji energii elektrycznej, którego udział zmniejszył się do zaledwie 57%, co tym samym jest najniższym jego poziomem w historii.
Ten dualizm zmian bardzo trafnie odzwierciedla intensyfikację inwestycji w OZE, takich jak farmy wiatrowe i fotowoltaiczne, ale też stale rosnącą presję na dekarbonizację wynikającą z polityki klimatycznej Unii Europejskiej. Zmiana ta nie tylko obrazuje dynamikę transformacji energetycznej w Polsce. Podkreśla ona również wyzwania związane z modernizacją systemu elektroenergetycznego, integracją OZE oraz dalszym ograniczaniem zależności od paliw kopalnych.

Spadek cen energii elektrycznej

W 2024 roku ceny energii elektrycznej na giełdzie odnotowały wyraźny spadek, osiągając najniższy poziom od 2020 roku. Średnia wartość kontraktu na energię z dostawą w 2024 roku wynosiła około 450 zł/MWh. Jest to zdecydowanie bardzo duży spadek w porównaniu z poprzednimi latami. Dla porównania, w 2023 roku cena analogicznego kontraktu sięgała 643 zł/MWh, a w 2022 roku – przekraczała nawet 1112 zł/MWh. Tak dynamiczny spadek jest wynikiem kilku, nakładających się na siebie czynników, w tym przede wszystkim wzrostu udziału odnawialnych źródeł energii. Obniżają one koszty krańcowe produkcji energii. Tendencja spadkowa z pewnością też jest wynikiem coraz niższych cen paliw kopalnych na rynkach międzynarodowych.
Łagodniejsze warunki pogodowe oraz skuteczniejsze zarządzanie zapasami surowców energetycznych, takich jak gaz, również przyczyniły się do zwiększenia stabilności podaży energii. Istotną rolę odegrała także zmiana struktury rynku, związana z rosnącym udziałem taniej energii pochodzącej z farm wiatrowych i fotowoltaicznych, które są mniej zależne od zmienności cen paliw kopalnych.
Trzeba jednak zaznaczyć, że pomimo spadku cen na giełdzie, istotną kwestią pozostaje przełożenie tych obniżek na rachunki dla konsumentów indywidualnych i przedsiębiorstw. Nadal bowiem są one obciążone dodatkowymi kosztami wynikającymi z opłat dystrybucyjnych i podatków. Sytuacja ta otwiera dyskusję na temat konieczności dalszej modernizacji rynku energetycznego, by obniżki cen mogły bezpośrednio przełożyć się na korzyści dla końcowych odbiorców.

Wyzwania pomimo pozytywnych trendów

Pomimo zauważalnego wzrostu udziału odnawialnych źródeł energii w polskim miksie energetycznym w 2024 roku, Polska wciąż pozostaje w tyle za wieloma państwami europejskimi, które osiągnęły znacznie wyższy poziom dekarbonizacji swoich systemów energetycznych. Średni udział OZE w Unii Europejskiej przekracza obecnie 40%, a w niektórych krajach, takich jak Dania czy Szwecja, odnawialne źródła energii stanowią dominującą część miksu. Dla porównania, w Polsce OZE osiągnęły poziom 29%, co mimo postępu wciąż odbiega od wymagań stawianych przez politykę klimatyczną UE.

Co zatem należałoby zrobić, aby zmienić ten trend? Przede wszystkim konieczne są inwestycje w rozwój nowych technologii energetycznych, takich jak farmy wiatrowe, systemy fotowoltaiczne, czy magazyny energii, które umożliwiają efektywne zarządzanie zmiennością produkcji energii odnawialnej. Równocześnie należy modernizować infrastrukturę przesyłową, aby dostosować ją do obsługi dynamicznie rosnącej liczby źródeł odnawialnych i poprawić efektywność dostarczania energii do odbiorców końcowych.
Ważne jest również zwiększenie wsparcia regulacyjnego, w tym uproszczenie procedur administracyjnych dla inwestorów w sektorze OZE oraz wprowadzenie bardziej efektywnych mechanizmów wsparcia finansowego, takich jak aukcje energii czy subsydia. Działania te są bardzo ważne dla osiągnięcia zobowiązań wynikających z Europejskiego Zielonego Ładu, który zakłada osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku.
Warto również podkreślić konieczność edukacji społecznej i zaangażowania obywateli w proces transformacji energetycznej. Mikroinstalacje, takie jak domowe panele fotowoltaiczne, mogą odegrać istotną rolę w zwiększaniu udziału OZE, a jednocześnie zmniejszać koszty energii dla gospodarstw domowych. Wszystkie te działania są niezbędne, aby Polska mogła skutecznie zintegrować odnawialne źródła energii w swoim miksie energetycznym, zapewniając jednocześnie bezpieczeństwo energetyczne i stabilność dostaw.