Największe ryzyka przy zawierani umowy cPPA. Jak nie popełnić kosztownych błędów?

cPPA (Corporate Power Purchase Agreement) to długoterminowa umowa zakupu energii elektrycznej zawierana bezpośrednio pomiędzy firmą a wytwórcą energii odnawialnej (z pominięciem pośredników). W umowie określa się ilość energii, harmonogram dostaw oraz ustaloną z góry cenę na wiele lat. Dzięki temu przedsiębiorstwo zyskuje większą przewidywalność wydatków na prąd, natomiast producent zachowuje stabilny strumień przychodów. W Polsce cPPA stają się coraz popularniejsze ze względu na rosnące ceny energii i cele ESG, chociaż krajowe prawo dopiero przystosowuje się do tego rozwiązania.

Vivamus consequat, quam vitae dapibus pulvinar, tortor elit porttitor ex, id mollis ipsum nibh ac nunc. Cras vitae augue in nibh porta cursus non eget tellus. Praesent eu tincidunt odio, in auctor magna. Proin vitae lacinia lacus. Nullam efficitur tortor eget ex consequat, non iaculis felis vulputate. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Sed sollicitudin, metus non finibus iaculis, ante dui pulvinar urna, eget commodo est elit non odio. Nam in augue in neque vestibulum tincidunt.

Ryzyko zmiennych cen energii

W umowie cPPA cena energii jest zwykle z góry ustalona na cały okres kontraktu. To zabezpiecza firmę przed nagłymi wzrostami cen rynkowych, ale niesie ryzyko odwrotne: gdy ceny na giełdzie spadną poniżej stawki z umowy, firma nadal płaci wyższą, uzgodnioną kwotę. 

W efekcie całkowite koszty energii mogą być wyższe niż na rynku hurtowym i obniżać rentowność działalności. Przy znacznych spadkach cen prądu i jednocześnie stałej, wyższej bazie kosztowej wynikającej z kontraktu cPPA, zyski przedsiębiorstwa mogą zostać ograniczone. W praktyce oznacza to konieczność rozważenia dopuszczalnej długości umowy i wolumenu – dłuższy kontrakt oznacza większe ryzyko utraty szansy na tańszą energię w przyszłości.

Ryzyko profilu i bilansowania energii

Umowy cPPA z energią z OZE często przewidują ustalone profile dostaw (np. stałą moc co miesiąc lub „pay-as-produced” – według faktycznej produkcji farmy). 

Nieodpowiednio dobrany profil może powodować problemy. Jeśli źródło OZE (np. farma fotowoltaiczna) produkuje mniej energii niż firma potrzebuje w danym czasie, przedsiębiorca sam musi dokupić brakujące megawatogodziny z rynku. Gdy natomiast źródło wytwarza więcej, nadwyżkę trzeba sprzedać taniej. W modelu „pay-as-produced” za ten problem odpowiada odbiorca energii – musi dokupić brakującą energię lub odsprzedać nadwyżki, co generuje dodatkowe koszty transakcyjne. Takie cPPA zwykle mają niższą cenę bazową za energię, ale niosą ryzyko konieczności częstego dokupowania prądu na rynku spot (np. gdy pogoda rozreguluje produkcję).

W praktyce dla przedsiębiorcy dobrym rozwiązaniem jest zbilansowanie profilu dostaw z własnym zużyciem lub dzielenie kontraktów na mniejsze części. Niekiedy firmy łączą cPPA z umowami bilansowymi na giełdzie energii (usługa POB) lub z kontraktami rezerwującymi moc, żeby zminimalizować różnice między produkcją a rzeczywistym zużyciem.

Niezrozumienie tego mechanizmu i brak zabezpieczeń (np. nadmierny wolumen umowy względem potrzeb) może spowodować, że trzeba będzie drogo odsprzedać nadmiar energii lub spłacać kary za niedobór.

Ryzyko kredytowe kontrahenta

Jak w każdej długoterminowej umowie, ważne jest zabezpieczenie się przed niewypłacalnością kontrahenta – zarówno po stronie producenta, jak i odbiorcy.

Przedsiębiorca kupujący energię z cPPA powinien zweryfikować stabilność finansową wytwórcy i jego zdolność do realizacji projektu. Jeśli dostawca bankrutuje lub nie kończy budowy farmy, firma może nie dostać zakontraktowanej energii. Z drugiej strony, wytwórca obawia się, że kupiec przerwie działalność – w ten sposób jedna strona może zostać zmuszona do renegocjacji kontraktu na gorszych warunkach.

Aby ograniczyć to ryzyko, w umowie cPPA zwykle umieszcza się zabezpieczenia finansowe. Mogą to być gwarancje bankowe lub ubezpieczeniowe, poręczenia firm z grupy, depozyty czy rezerwy gotówkowe. Ich poziom zazwyczaj zależy od wielkości kontraktu i ratingu stron – im niższa wiarygodność, tym większe zabezpieczenie. 

Przed podpisaniem cPPA warto też wynegocjować klauzule opisujące procedurę na wypadek upadłości jednej ze stron (np. przejęcie umowy przez podmiot zastępczy). Brak odpowiednich zabezpieczeń lub nierealistyczny plan finansowy dostawcy może okazać się kosztownym błędem przy podpisywaniu cPPA.

Ryzyka prawno-regulacyjne

cPPA funkcjonują w ramie obowiązującego prawa energetycznego i unijnych regulacji. W Polsce umowa sprzedaży energii (również przez cPPA) wymaga przesłania jej przez sieć – tzw. off-take. W praktyce oznacza to, że nawet gdy źródło OZE jest blisko odbiorcy (np. panele na dachu firmy), prąd musi najpierw „wejść do sieci” i potem być przez nią wyprowadzony, co wiąże się z opłatami dystrybucyjnymi. 

Według polskiego prawa każda sprzedaż energii musi odbyć się po przyłączeniu do sieci. W rezultacie model tzw. on-site cPPA (pełne pominięcie sieci) jest obecnie utrudniony i wymaga zastosowania niestandardowych rozwiązań (np. umowy „power-as-a-service”). Firmy planujące własną instalację OZE na obiekcie muszą uwzględnić ten wymóg i możliwe dodatkowe koszty.

Źródła:

1. https://www.ey.com/pl_pl/insights/climate-change-sustainability-services/umowy-ppa-w-polsce-na-czym-polega-power-purchase-agreement, dostęp: 23.09.2022 r.
2. https://www.dbenergy.pl/baza-wiedzy/umowa-ppa-i-cppa, dostęp: 23.09.2022 r.
3. https://www.deloitte.com/pl/pl/Industries/energy/perspectives/efektywne-zarzadzanie-ryzykiem-w-umowach-PPA.html, dostęp: 23.09.2022 r.
4. https://blog-tpa.pl/2024/05/20/umowy-cppa-jakie-podmioty-powinny-z-nich-korzystac, dostęp: 23.09.2022 r.
5. https://ozeos.pl/umowa-ppa, dostęp: 23.09.2022 r.
6. https://cclaw.com.pl/publikacje/ppa-cppa-umowa-zakupu-energii-elektrycznej-od-wytworcy-z-oze, dostęp: 23.09.2022 r.